Historia piłki ręcznej

Współczesna piłka ręczna uformowała się pod koniec XIX wieku w północnej Europie, głównie w Danii, Niemczech, Norwegii i Szwecji. W 1898 roku Duńczyk Holger Nielsen spisał pierwsze zasady i reguły nowoczesnej piłki ręcznej (håndbold) i opublikował je w 1906.  Kolejny zbiór zasad gry został opublikowany 29 października 1917 roku przez Maxa Heisera. W jego założeniu miała to być gra dla kobiet, bardziej dla nich przyjazna niż męska piłka nożna. Datę tę przyjmuje się za narodziny piłki ręcznej. W 1919 roku Carl Schelenz wprowadził przepisy uatrakcyjniające tę dyscyplinę dla mężczyzn. Pierwszy mecz międzypaństwowy rozegrano 13 września 1925 roku w Halle: Niemcy – Austria 6:3. w 1928 roku podczas igrzysk olimpijskich w Amsterdamie, powstała Międzynarodowa Federacja Amatorskiej Piłki Ręcznej (IAHF).

Pierwsze mistrzostwa świata drużyn męskich 7- (tzw. wersja duńska) i 11-osobowych (tzw. wersja niemiecka) rozegrano w 1938 roku w Niemczech (zwycięstwa gospodarzy w obu przypadkach). Mistrzostwa świata kobiet rozgrywane są natomiast od 1957 roku. Przez kilkanaście lat obie formy piłki ręcznej istniały obok siebie, jednak gra z udziałem 11 zawodników stopniowo zanikała, a szczypiorniak rozgrywany przez siedmiu graczy stawał się coraz bardziej popularny. Podczas letnich igrzysk olimpijskich w Berlinie w 1936 roku, na życzenie Adolfa Hitlera, przeprowadzono po raz pierwszy i jedyny zawody piłki ręcznej na stadionie otwartym. Rozgrywane one były na zewnątrz, na boisku o wymiarach 90-100 x 55-65 metrów, ta odmiana piłki ręcznej nosiła nazwę Feldhandball. Ostatni mecz reprezentacji Niemiec zgromadził 100 tys. widzów, co jest do dzisiaj rekordem frekwencji na meczu piłki ręcznej. Ostatnie mistrzostwa w Feldhandballu odbyły się w roku 1976.

W Polsce sport w wersji niemieckiej (11-osobowej) zaczął być uprawiany w 1917 w Szczypiornie (obecnej dzielnicy Kalisza) przez internowanych polskich żołnierzy polskich (nauczyli ich tej gry wartownicy niemieccy) – stąd pochodzi nazwa szczypiorniak. W 1928 r. powstał Polski Związek Gier Sportowych w Polsce. Piłka ręczna przeniosła się ze Śląska do Krakowa oraz do Lwowa, Warszawy, Łodzi i Poznania. Patronat nad grą sprawował początkowo , działający na Śląsku Polski Związek Palanta i Gier Ruchowych. W 1926 PZPiGR zmienił nazwę na Polski Związek Gier Ruchowych zamieniony w 1928 roku na Polski Związek Gier Sportowych. W 1936 powstał Polski Związek Piłki Ręcznej, który w 1956 zmienił nazwę na Związek Piłki Ręcznej w Polsce (zmiana nazwy nastąpiła gdyż akronim starej utożsamiany był z akronimem popularnej w tamtych czasach partią – PZPR). Polska była jednym z założycieli powołanego w 1946 roku IHF (International Handball Federation) oraz powołanego w 1991 roku EHF (Europan Handball Federation).

Od roku 1930 rozgrywano w Polsce mistrzostwa w piłce ręcznej 11-osobowej mężczyzn. Pierwszymi mistrzami Polski zostali w tej grze piłkarze KS „Cracovia”.
Kobiety w tym czasie uprawiały hazenę, która przywędrowała do nas z Czech, a którą w 1925 roku wprowadziła i rozpowszechniła wśród zawodników klubu „Polonia” Warszawa lekkoatletka Sława Szmidtówna. Mistrzostwa Polski w hazenie rozgrywano w latach 1929-1937. W roku 1938 kobiety rozegrały pierwsze mistrzostwa Polski w piłce ręcznej 7-osobowej. Po II wojnie światowej mistrzostwa kraju mężczyzn w piłce ręcznej 11-osobowej były rozgrywane do roku 1963, a od 1965 roku rozgrywano już mistrzostwa w siedmioosobowych drużynach. Rozgrywki kobiecej 11-osobowej piłki ręcznej odbywały się przejściowo w latach 1953-1962. Obecnie zarówno kobiety, jak i mężczyźni grają w piłkę ręczną 7-osobową.

W 1946 roku powołano International Handball Federation (IHF), która kieruje obecnie rozwojem dyscypliny. Piłka ręczna (7-osobowa) powróciła do programu podczas igrzysk olimpijskich w Monachium w 1972 roku, kobiety startują w igrzyskach od 1976 roku. Wg danych IHF z grudnia 2006 roku, zrzesza ona 159 federacji krajowych reprezentujących 1 130 000 zespołów i 31 milionów graczy, trenerów, działaczy sportowych i sędziów.

Zasady gry

Celem gry jest zdobycie większej liczby bramek niż drużyna przeciwna. Gol jest zdobyty, gdy piłka przekroczy linię bramkową całym obwodem i znajdzie się wewnątrz bramki. Mecz składa się z dwóch połowów po 30 minut z 10-minutową przerwą. Piłka może być rzucana, popychana, łapana, uderzana, zatrzymywana oraz kopana (tylko udami bądź kolanami). Zawodnicy mogą dotykać piłki wszystkimi częściami ciała oprócz podudzia i stóp. Jeżeli zawodnik nie kozłuje piłki, może ją trzymać jedynie 3 sekundy. Zawodnik nie może również wykonać więcej niż trzech kroków trzymając piłkę (możliwe jest zrobienie trzech kroków – kozłowania piłki – po czym zawodnik ponownie może wykonać 3 kroki). Tylko bramkarz znajdujący się w polu bramkowym (w obrębie linii 6 metrów) jest zwolniony z przestrzegania tych zasad. Mecz rozpoczyna drużyna, która wygrała piłkę po rzucie monetą. Zawodnik tej drużyny wykonuje podanie do partnera z zespołu, trzymając jedną stopę na linii środkowej boiska do chwili, gdy piłka opuści jego dłonie. Gracze podczas początku i wznowienia gry muszą przebywać na swoich połowach boiska. Po zdobyciu bramki przez jedną z drużyn, zespół który ją stracił wznawia grę rzutem ze środka boiska. Zawodnik jednej z drużyn wykonujący rzut do bramki, musi uważać na linię znajdującej się 6 metrów od bramki. Przekroczenie jej powoduje przyznanie  rzutu wolnego dla drużyny przeciwnej (zawodnik nie może dotknąć pola bramkowego – może natomiast się wybić przed nim i w nie wskoczyć). W wypadku gdy obrońca znajdzie się we własnym polu bramkowym w czasie obrony, sędziowie dyktują rzut karny wykonywany z odległości 7 metrów od bramki. Zawodnik wykonujący rzut karny znajduje się sam na sam z bramkarzem.

www.aktywni.pl